De aanslag
22 november 2016
Bron: @JasperMooren
Krachtveld
13 augustus 2016
We gingen naar het strand. Naar Kijkduin, welteverstaan. Schepnet mee, tas met foerage, badpak reeds onder de kleren, kwetterende kinderen, u kent het wel. Victoria sprong in de branding, Cato ving garnalen en piepkleine platvissen, Philip en Jet kletsten over hun heerlijke vakantieweek, oma was erbij en John kwam direct vanuit zijn werk om de vrijmibo in gezinsverband te vieren. We aten dikke frieten bij een strandtent en alle neuzen kregen er tweeduizend sproeten bij.
Nu moet u weten, doorgaans ziet Kijkduin er zo uit:
Boulevardje, strandopgangen, uitzicht op de kustlijn, bestrooid met een confetti van handdoeken, parasols, en andermans tassen met foerage en kwetterende kinderen.
Maar deze dag was het strand bijna leeg. Ondanks de zomervakantie, ondanks het zonnetje, ondanks de schone zee. Het gekke was, de parkeerplaatsen stonden vol, en toch zat er bijna niemand op de terrassen en was het strand, zoals ik zei, bijna uitgestorven.
Maar de boulevard zag er zo uit:
Of wacht, ik zoom een beetje uit:
Nu denkt u: er was waarschijnlijk een festival. Mis.
Een sit-in? Weer mis.
Een evenement om aandacht te vragen voor een van de hemeltergende toestanden in de wereld, Syrische vluchtelingen, mensen die alweer bijna achtergrondruis zijn in ons dagelijks leven? Niks daarvan.
Een zombie-apocalyps? Bijna goed!
De mensen die u daar ziet, kwamen naar Kijkduin om Pokémon-tekeningetjes te zoeken. Een zoekplaatjesspel op je telefoon. Niks georganiseerds dus, geen hoger doel – gewoon heerlijk, individueel naar je handpalm turen en hopen dat er een hersenspinsel voorbijkomt. En dat dan vangen.
Wat wil het geval? Google heeft speciaal bij Kijkduin extra veel bijzondere Pokémondingetjes op de landkaart zitten kleuren. Blauwe torentjes en ballen en eenhoorns met vuur uit hun staart en nog veel meer hele krachtige dingen. Als je daar je telefooncamera op richt, dan kun je ze, ehm, vangen. U denkt dat ik een grapje maak, maar het is echt waar. Volgroeide mensen zitten op de straatstenen van de badplaats en geloven dat ze een tekening ‘vangen’ die heel veel ‘punten’ geeft. En met die punten kun je dan weer andere hele leuke dingen doen. Zoals staren naar je handpalm. Klinkt dat gezellig of niet?
Raadsleden van de gemeente Den Haag zijn er maar wat trots op dat Kijkduin op deze manier op de kaart gezet is, want Pokémon Go is een hartstikke leuk, gezellig en sociaal spel. En goed voor de volksgezondheid ook, want mensen die normaal gesproken binnen zitten, komen nu buiten en genieten van de omgeving. Hier, zo zien de Kijkduinse duinen er normaal gesproken uit:
Maar met al die buitenmensen en dat sociale, gezonde spel, ziet het landschap er nu zo uit:
Is dat genieten of niet?
Bovendien is het hartstikke goed voor de economie. Die gezellige horde mensen koopt eens een ijsje, eet eens een dagmenuutje, drinkt een potje bier. Hier ziet u hoe de plaatselijke horeca profiteert van tweehonderd mensen die een tekening van een boze hamster proberen te vangen. Als u goed kijkt, ziet u uiterst links vooraan iemand die daadwerkelijk iets bestelt.
En zo gaat de gezelligheid door tot in de late uurtjes. Het is een haven van intermenselijk contact. Mensen die sociaal aan elkaar vragen hoeveel tekeningen zij al gevonden hebben. Mensen die sociaal de reservebatterij delen als hun telefoon dreigt uit te vallen. Mensen die sociaal tegen de garagedeuren van buurtbewoners plassen. Mensen die sociaal de energiekastjes openbreken en stroom aftappen van de omliggende flats, omdat hun reservebatterij leeg is. Alles in de gemoedelijke, sociale sfeer die zo kenmerkend is voor het gezelschapsspel.
Ik doe ook vaak nutteloze dingen, hoor. Met mijn voeten in het zand kijken naar platvisjes in een emmertje. Theedrinken met vriendinnen. Bloggen. Het nieuws kijken. Kilometers rennen zonder dat ik ergens naartoe hoef en zonder dat ik achterna gezeten word. Allemaal nergens voor nodig. Maar als ik dan toch iets ga vangen, laat het dan een gedachte zijn, of een hart. Of een blik.
Deze vrijdag hoefde ik niet eens te zoeken op Kijkduin. Het enige wat ik hoefde te doen, was mijn gezicht oprichten – en toen ving ik iets. Ik mikte meteen mijn telefooncamera en pats, twee hele krachtige, bijzondere wezentjes. Puntenaantal: oneindig.
—
En dat is ze-he-ven
19 november 2015
Kom ik gisteren thuis van college geven op een randstedelijke hogeschool (naast mijn eigen kinderen leer ik zo nu en dan ook andermans kinderen wat taal), klap ik m’n laptop open, heb ik dit aan mijn kar hangen:
‘Dekker stelt eisen aan thuisonderwijs’
Of zoals sommige kranten schreven: ‘Het kabinet wil paal en perk stellen aan thuisonderwijs’. Het begint een beetje op een Oudhollands liedje te lijken. Telt u mee?
En dat is één
We schrijven 2007. Het jaar waarin Slovenië mee ging doen met de euro, België de eerste zwarte wethouder kreeg en Nederland het burgerservicenummer invoerde. Jan Wolkers liep nog in zijn blote kont op Texel naar spuugbeestjes te zoeken.
‘Recordaantal vrijstellingen leerplicht om religie’, kopte Trouw. Als je heel goed zoekt, kun je het nog vinden in de archiefkelder van het internet: Trouw, 6 juli 2007. ‘Zelden zijn zoveel jongeren vrijgesteld van de leerplicht […] als vorig jaar. De teller reikte tot 170, het hoogste aantal in tien jaar.’
Saillant detail: dat ‘hoogste aantal in tien jaar’ kwam omdat thuisonderwijzers nooit geregistreerd werden door gemeenten – vond de overheid niet nodig. Nu besloten de gemeenten ze eens te tellen, en ja, dan kom je algauw van nul geregistreerden naar ‘een explosief aantal’. Staatssecretaris Dijksma was in opperste verwarring. Alarmbellen, noodklok, televisieopnames. Hier zou snel paal en perk aan gesteld worden.
En dat is twee
2009. Het jaar waarin Obama president werd en onze cavia Dirk het loodje legde. Het jaar waarin de minister van Onderwijs wetenschappelijk onderzoek liet doen naar thuisonderwijs in Nederland. Uitkomst: klasse, alles appiekim en voor elkaar. Thuisonderwijs doet het prima, ouders zijn betrokken en deskundig, besparen de overheid een hoop geld en thuisonderwezen kinderen zijn uiterst sociaal: Thuisonderwijs in Nederland.
En dat is drie
2011. Het jaar waarin de trekschuit en paardentram het verloren van de gemotoriseerde wagen. De mannen droegen nog een hoed en de vrouwen een voorschoot en alle winters waren koud. Het was ook het jaar waarin dat onderzoek over thuisonderwijs uit 2009 voor de kat z’n staart uitgevoerd bleek te zijn. Er was namelijk een nieuw kabinet, met een nieuwe staatssecretaris, en die ging nou eens paal en perk stellen aan die explosief groeiende groep thuisonderwijzers. Aangezien de groep bestond uit zegge en schrijve 150 gezinnen, waren er niet zo veel prominenten die op de bres sprongen om te laten zien dat thuisonderwijs een prima alternatief kan zijn. Dus sprongen we er zelf op. 2011 was het jaar waarin Jet haar entree maakte op het Binnenhof.
Met al haar negen jaren, opgedoft in haar mooiste rok met een nieuwe maillot, overhandigde Jet een petitie en stond politici te woord. En met al haar negen jaren kwam ze erachter dat politici soms vriendelijk doen in je gezicht, maar je achter je rug om verraden.
En dat is vier
2012. Het jaar waarin bekend werd dat de explosief groeiende groep thuisonderwijzers magertjes afstak tegen de groep thuiszitters. Dat bleken er namelijk 16.000 te zijn. 16.000 kinderen die wel naar school willen, maar die niet mogen. Bijvoorbeeld omdat ze te druk zijn, te ingewikkeld, of omdat ze de schoolresultaten naar beneden trekken. 2012 was het jaar waarin twee thuiszittende broers buiten de Nederlandse territoriale wateren zeilden, omdat dat de enige manier was waarop ze les konden krijgen.
En dat is vijf
2013. Het jaar waarin een nieuwe staatssecretaris OCW van zich liet horen. Staatssecretaris Dekker, die zich had voorgenomen dat, wat er verder in de wereld ook mocht gebeuren, hij in ieder geval een flinke voetafdruk in Onderwijs, Cultuur en Wetenschap wilde achterlaten. Zo voerde hij de rekentoets in, verspreidde privégegevens van basisschoolkinderen, plande een hervorming van het NWO én ging paal en perk stellen aan thuisonderwijs.
- Open brief aan staatssecretaris Dekker van thuisonderwijsstudenten 6 gymnasium
- Flashmob van thuisonderwijzers
En dat is zes
2014. Het jaar waarin Philip een pak aantrok om plaats te nemen op de publieke tribune van de Groen van Prinstererzaal in de Tweede Kamer.
Samen met andere thuisonderwijsjongeren, ouders en sympathisanten zat hij het hele notaoverleg uit, zeven uur lang. De uitkomst van het overleg was duidelijk. De Onderwijscommissie was het oneens met staatssecretaris Dekker: de Tweede Kamer wilde géén verbod op thuisonderwijs.
Ik moet oppassen dat ik er niet baldadig van word. Want het is natuurlijk best belangrijk. Ook als de wereld in brand staat, mensen huis en haard verlaten om hun geloof te mogen belijden en hun kinderen in veiligheid te brengen, ook als veertig miljoen Amerikanen moeten leven van voedselbonnen en terreur rondraast als een briesende leeuw. Ook dan is het belangrijk om de vrijheid van opvoeding en onderwijs te verdedigen. En het houdt je van de straat, hè. Maar als u het niet erg vindt, wou ik nu even verdergaan met lesgeven.
Storm na de stilte
27 september 2014
Terwijl ik bezig was met het nakijken van de 8000 woorden die naar de Tweede Kamer zouden gaan voor het debat van aanstaande maandag, bedacht ik hoe bizar het allemaal is.
De wereld staat in brand, hele volkeren weten niet waar ze het zoeken moeten, Nederland moet alle zeilen bijzetten, en waar wordt aanstaande maandag door onze regering zeven uur lang over gedebatteerd? Of 400 kinderen met toegewijde ouders het onderwijs mogen krijgen waarop zij floreren.
De hete aardappel van het onderwijsbeleid die wordt doorgegeven om je vooral niet druk te hoeven maken over grotere dingen. En waarom is het een hete aardappel? Omdat iedereen, ook alle leden van de vaste Kamercommissie van OCW, wel weet dat thuisonderwijs prima is. Iedere keer stelt iemand weer een onderzoek voor, om het nou eens écht zeker te weten, en iedere keer blijkt, jawel, dat het inderdaad uitstekend gaat. Goed onderwijs, betrokken ouders, groot netwerk, maatschappelijk betrokken kinderen, sociaal-emotioneel prima.
Weet u nog dat Jet in de Tweede Kamer was? En hoe ze zich later verraden voelde door de SP? Dat was 2011. De minister besloot, nadat zij uitgebreid onderzoek had laten doen, dat thuisonderwijs goed was en dat het beter geregeld moest worden. Maar ja, toen kwam er een nieuwe regering. En toen werd het 2013 en begon het hele circus opnieuw.
Weer brieven, weer een petitie, weer een onderzoek. Twee dertienjarige meisjes die eindexamen gymnasium deden schreven staatssecretaris Dekker en mevrouw Straus van de VVD, om te vertellen wat thuisonderwijs voor hen betekent. Zes prominente wetenschappers op het gebied van Onderwijs- en Opvoedkunde schreven een brandbrief om te pleiten voor thuisonderwijs.
Er werden werkbezoeken georganiseerd om politici te laten kennismaken met thuisonderwijsgezinnen en een dagje mee te lopen. Het feit dat sommigen daar tijd voor vrijmaakten
en PvdA en VVD er niets van wilden weten, was veelzeggend.
Ondertussen emigreerden gezinnen naar Engeland, Frankrijk en België, zoals dit gezin uit Assen, dat gewoon goed onderwijs wilde voor haar dyslectische zoon. En gezinnen met ‘lastige’ kinderen zijn niet de enige die zullen emigreren.
Gisteren verscheen in NRC een paginagroot artikel van Daniel Erasmus, een succesvolle expat die zich ook zorgen maakt over een dreigend verbod. Hij schrijft over de expats die Nederland hebben uitgekozen vanwege het klimaat van tolerantie én de mogelijkheid om thuisonderwijs te geven: ‘Laten we de traditie voortzetten en zeker stellen dat Nederland de beste optie blijft voor deze waardevolle gezinnen om zich hier te komen vestigen.’
Erasmus noemt het voorbeeld van grote namen uit Silicon Valley die iedere school ter wereld kunnen betalen en er toch voor kiezen om thuisonderwijs te geven:
‘Waarom zou Jeff Bezos [oprichter van Amazon] met zijn twintig miljard dollar zijn kinderen thuisonderwijs geven? Wat weten hij en zijn vrouw Mackenzie wat u niet weet? Zij weten dat de toekomst van het onderwijs ligt in de som van ontdekkingen die thuis gedaan worden –niet in de hagelwitte papieren van het overheidsbeleid.’
Mocht je toevallig dit weekend op het hockeyveld Loes Ypma tegen het lijf lopen, of Sander Dekker, Ton Elias of Karin Straus in de concertzaal, wil je ze dan over ons vertellen? Er is een grote kans dat er maandag korte metten gemaakt gaat worden met de hete aardappel. Ondanks de openheid, ondanks de positieve onderzoeken, ondanks bezorgde expats, ondanks politici van CDA, PVDD, PVV, SGP en CU die bereid waren om zich in te lezen en op bezoek te komen en ondanks hoogleraren Onderwijs- en Opvoedkunde die zich zorgen maken over de teloorgang van de vrijheid van onderwijs.
—
- ‘Verbied thuisonderwijs niet, het jaagt waardevolle gezinnen weg’ door Daniel Erasmus verscheen op 26 september 2014 in NRC Handelsblad. Te lezen via de NRC-site (betaalmuurtje van 29 cent) of hier via blendle.nl. Als je je aanmeldt bij Blendle krijg je 2,50 euro om artikelen te lezen.
- Zie ook ‘Een week uit het leven van …’ voor een ieder die niet op werkbezoek is geweest maar toch wil zien hoe een weekje thuisonderwijs in zijn werk gaat.
Wat heb je nou aan wiskunde?
18 augustus 2014

Wiskunde aan het werk bij NASA (1961),
Omslagfoto LIFE magazine
Je zou het bijna vergeten onder de allesverhullende platte bekisting van je laptop, maar wiskunde heb je overal voor nodig. Zonder wiskunde geen computers, geen internet, geen iPad, geen mp3-speler, geen MRI-scan, geen brug over onstuimig water.
Je kunt natuurlijk denken: dat hebben andere mensen al voor me bedacht. Net zoals andere mensen De gebroeders Karamazov al geschreven hebben, of de liefde al hebben bezongen. Maar dat wil niet zeggen dat je het kunt afwimpelen als iets waar je toch niks van snapt, waar andere mensen zich maar mee bezig moeten houden. Ook als je eigen kwaliteiten er niet liggen, dien je op z’n minst belangstelling te tonen, te luisteren, er met grote ogen naar te kijken.
En dan kijk je de zomeravond van Ionica Smeets terug. (Dezelfde Ionica Smeets die speciaal voor dit blog een gaststukje schreef, way back in 2010? Jazeker, die Ionica Smeets.)
En dan vergeet je de tijd en kijk je met blijdschap en verwondering drie uur lang naar wiskunde, wetenschap en passie. Naar Ionica die, over het troebele water van onbegrip en dedain, met een stralende lach een brug slaat tussen alfa en bèta.
—-
- Ionica’s gastblog: ‘Wat kun je voor leuks met je kinderen doen aan wiskunde, ook als je zelf geen wiskundeknobbel hebt?’
- Zomergasten 2014, de avond van Ionica Smeets
- ‘My blackberry is not working.’
Flashmob
4 december 2013
Alsof u er zelf bij was.
Ondertussen
25 november 2013
Voor je het weet ben je zomaar drie weken en tien jaar verder. Wat is er allemaal gebeurd?
Best veel. Jette is twee hoofdstukken opgeschoten in haar wiskundeboek, Victoria heeft vijftig nieuwe woorden geleerd, waaronder ‘Sinterklaasjournaal’ en ‘flashmob’ (uitspraak nog niet helemaal vlekkeloos), Philip heeft de nominativus en accusativus tot zich genomen en Cato heeft alle boekjes uit de thrillerserie van Juf Fiep gelezen (waarmee we naast Sylvia Vanden Heede officieel Corien Oranje aan de ultrakorte whitelist van leuke AVI-schrijvers hebben kunnen toevoegen).
O ja, en dan was er nog de Toestand. Eigenlijk ben ik er wel klaar mee. Maar ja, je kunt geen blog over thuisonderwijs in stand houden zonder thuisonderwijs. En als je een klein groepje bent (250 gezinnen met zo’n 400 kinderen in totaal) dan zul je het voor jezelf moeten opnemen. Dat is geen zieligdoenerij, dat is gewoon de consequentie van een minderheid zijn; een onbekende, niet al te sexy minderheid. Als je jezelf niet verdedigt, zal niemand anders het doen.
Dus hebben we het de afgelopen weken wat luider voor onszelf opgenomen (als ooit nog iemand zegt dat ik met thuisonderwijs te veel in mijn comfortzone blijf zitten, bijt ik hem in zijn oor).
We brachten bezoekjes aan politieke partijen, praatten mee in radioprogramma’s en ontvingen journalisten en fotografen thuis.
Een werkgroep thuisonderwijzers besloot een flashmob te organiseren. Actievoeren is niet mijn ding, maar als er gedanst wordt, heb ik gezinsleden die daar geen weerstand aan kunnen bieden.

Klappen met een sjaal in je hand vergt oefening. Jet blauwe sjaal, Cato rechtsonder met roze. Foto: ikkrijgthuisonderwijs.nl
Dus werd er gerepeteerd. Nog eens en nog eens en nog eens.
Totdat de choreografe zag dat het goed was. Toen mochten ze dansen. Eerst bij het Binnenhof en later op station Den Haag Centraal.
Hier een filmpje van de flashmob in vijf minuten. Wat ik verbazingwekkend vond, was dat zo’n kleine groep thuisonderwijzers zo’n verscheidenheid aan beroepen in zich herbergt. Ik kende al psychiaters, biologen, pedagogen, pabo’ers, economen, scheikundigen, jeugdwelzijnswerkers, een raketgeleerde van ESA en een cassière van Albert Heijn, maar ik wist niet dat er ook professionele dansers bij zaten, en grafisch vormgevers. En beveiligingsagenten in spe.

Samen met jongens uit zijn thuisonderwijsgroep maakte Philip deel uit van de security tijdens de flashmob.
Foto: Michelle vdB
Ik zei dan wel dat wij onszelf alleen verdedigen, maar dat is niet helemaal waar. De laatste weken waren er veel mensen die niets met thuisonderwijs hebben en zich toch belangeloos inzetten, omdat zij vonden dat het onderwerp dit piepkleine groepje overstijgt en de algemene vrijheid van onderwijs en opvoeding raakt. Mensen die brieven stuurden naar kranten en politici, vrije dagen namen om te helpen bij de flashmob, mensen zoals jullie, die de moeite namen om de petitie voor ons in te vullen. Die petitie werd trouwens op 14 november overhandigd. 3501 handtekeningen waarvoor, om met de Wilde Ganzen te spreken, onze hartelijke dank.
Ten slotte was er nog een bijzonder gezelschap dat het voor ons opnam. Het waren zes Nederlandse wetenschappers, onder wie hoogleraren Opvoedkunde, Onderwijsrecht en Onderwijskunde die een verklaring opstelden tegen het voornemen van de staatssecretaris om thuisonderwijs af te schaffen. Een soort brandbrief: ‘Thuisonderwijs heeft ook in Nederland recht van bestaan’.
In de brief weerleggen zij punt voor punt alle bezwaren van de staatssecretaris en leggen zij, ook aan sceptici, uit waarom thuisonderwijs niet verkeerd is en waarom het nooit om grote aantallen zal gaan.
Bijzonder hè? Het is een beetje alsof de Bond van Slagers het opneemt voor een groepje vegetariërs dat gedwongen gaat worden vlees te eten. Zes deskundigen die er niets bij te winnen hebben om hun nek uit te steken, die niet betaald worden door lobbyisten of multinationals en zich zomaar uitspreken voor een onderwijsgroep waar nogal wat misverstanden over bestaan. Niet iets waar je als wetenschapper aanzien mee verwerft. Dat zullen zij alleen doen als zij ervan overtuigd zijn dat er echt iets verloren gaat met het verbieden van thuisonderwijs.
—
- De Tweede Kamer gaat zich in januari buigen over het onderwerp en zal dan beslissen of thuisonderwijs mag blijven bestaan in Nederland. Het ziet er slecht uit: een meerderheid in zowel Tweede als Eerste Kamer wil een verbod – een wetswijziging kan er dus snel doorheen zijn. Dit komt doordat de VVD, die twee jaar geleden uitgesproken vóór thuisonderwijs was en de vrijheid van onderwijs hoog in het vaandel droeg, zonder opgaaf van reden van mening veranderd is.