Symbolen
3 november 2008
Ik heb altijd veel bewondering voor juffen. Mensen die niet rechtstreeks durven zeggen dat zij thuisonderwijs belachelijk vinden, zeggen soms: ‘Ik zou het niet kunnen, mijn eigen kinderen lesgeven’. Buiten dat zij vaak een verkeerde voorstelling van onze dag hebben, namelijk dat we van half negen tot drie rond de tafel zitten terwijl ik leerstof bij de kinderen naar binnen lepel, waarbij ze op gezette tijden gelucht worden, vergeten mensen ook dat je je eigen kinderen heel goed kent.
Als je weet dat je kind zichzelf de tafel van 9 heeft geleerd, dan hoef je hem niet nog eens vier bladzijden uit een werkboek te geven. Ik heb geen citotoets nodig om te weten wat mijn kind kan; dat zie ik dagelijks. Net zoals ik geen toets nodig heb om te controleren of Cato wel kan lopen. Soms weten kinderen meer dan je dacht, omdat ze dat ergens opgepikt hebben, maar ook daar kom je als ouders vanzelf achter, want je voert veel gesprekken met je kinderen.
Als juf is dat anders. Menselijkerwijs kún je van dertig kinderen hun voortgang niet weten, zeker niet als je ook veel tijd moet steken in bijzaken als orde houden (op de Pabo wordt veel aandacht besteed aan zogeheten klassenmanagement) en weinig tijd met kinderen individueel kunt doorbrengen. Je moet voor ieder kind in de gaten houden op welk niveau het ongeveer zit, zodat je je aanbod daarop kunt aanpassen. Daarom vind ik juffen zo knap.
Wanneer ik een zondagsschoollesje voorbereid, vind ik het nog weleens lastig om rekening te houden met de verschillende niveaus. Je wilt iets substantieels bieden dat interessant is voor iedereen tussen de vier en twaalf jaar, waar ook nog een tastbaar werkje uit voortkomt zonder dat je hoeft terug te vallen op een (gaap) kleurplaat. Dat is soms best een klus.
De laatste keer ‘deden’ we Jozef, en wel de schenker en de bakker. Dat is een verhaal met een duidelijke symboliek, daarom leek het me mooi om het die zondag wat meer over symbolen te hebben. De kerk staat er immers vol mee. En je hebt er ook nog iets aan als je later schilderijen gaat bekijken.
We bedachten samen welke symbolen de kinderen kennen uit verhalen en beelden, de dingen die terugkomen van de gebrandschilderde ramen tot aan de kerkboeken. Een kaars of duif staat symbool voor de Heilige Geest, druiven verwijzen naar het bloed van Christus, een Franse lelie naar de drie-eenheid.
Bij wijze van knutsel had ik kleurplaten uitgeprint die de kinderen met raamstickerverf konden overtrekken: kleurplaat in een insteekmapje, inkleuren met de speciale verf, een dag laten drogen en je hebt een afneembare raamsticker. Ik heb onder meer gebruikgemaakt van deze site met christelijke symboliek, maar internet staat natuurlijk tjokvol kleurplaten.
Hieronder een labarum, de eerste twee letters van Christus in het Grieks (Chi: χ en Rho: ρ)
en natuurlijk een ichtusje.
Philip en Jet hadden de smaak te pakken en hebben de hele verdere week verwoed raamstickers voortgebracht (met dit spul, voor € 1,89 te koop bij Action).
Nadat de zondagsschoolplaten op waren, greep Jet verder op de profanere Smurfen, zodat er op ons raam nu náást een verzameling religieuze symboliek ook een gezellige blauwe vriend naar binnen kijkt. Als je in een creatieve stroom zit, moet je over dat soort marginale grenzen heenkijken.
Glas in lood
9 december 2007
Een van mijn tekortkomingen is dat ik te weinig knutsel met de kinderen. Sommige dingen vind ik best leuk om te doen, maar zodra er veel lijm of verf aan te pas komt, neemt mijn tegenzin evenredig toe. Daarbij ben ik niet van het type ‘wat mijn ogen zien, maken mijn handen’, waardoor een project nog weleens uit de hand wil lopen of gewoon mislukt. Ik zal je de details van onze laatste papier maché-onderneming besparen.
Omdat ik eens per maand zondagsschooljuf ben, heb ik inmiddels wel een repertoir aan quick and easy crafts opgebouwd; knutsels die maximaal twintig minuten in beslag nemen. Kaarsen versieren is er zo eentje: dikke kaarsen van Blokker beplakken met reepjes of figuurtjes versierwas uit de houten speelgoedwinkel. Of kleien met gezouten brooddeeg (de avond van tevoren klaarmaken) – leuk als de wonderbare spijziging op de agenda staat.
Vandaag hebben we glas in lood gemaakt. Zonder verf (hoera!), maar met viltstift op koffiefilters, die je daarna even natsproeit met de plantenspuit. Hier staat de hele beschrijving stap voor stap. Waaghalzen kunnen de tekening na het drogen besmeren met slaolie, dan wordt hij nog doorschijnender, maar persoonlijk vind ik de basisversie ook al mooi.
Elia
20 juni 2007
We zijn al een poosje bezig met Elia, en natuurlijk kwam ook zijn adembenemende hemelvaart aan bod. Ik vind het belangrijk om intertekstualiteit (in de ruimste opvatting) al vroeg te intoduceren en de bijbel biedt daar vanzelfsprekend uitgelezen mogelijkheden voor. Vaak zijn er andere, profane boeken waarnaar je kunt verwijzen, er zijn natuurlijk massa’s kunstwerken die je erbij kunt halen, en sóms is er ook muziek bij een bepaald thema. Bij Elia heb ik dat helemaal: als we het verhaal van de hemelvaart lezen, loop ik de hele dag Chi Coltrane te neuriën. En daar is natuurlijk maar één remedie voor: cd opzetten en heel hard meezingen. ‘I want to rise right up into the sky, and ride white horses with fiery eyes’. Toe maar even, luidsprekers aan en volume hoog:
En omdat Elia door de eeuwen heen een dankbaar onderwerp voor kunstenaars geweest is, zijn er veel schilderijen die we erbij kunnen bekijken. En daar valt veel over te vertellen. De Elia van Doré *)
en die van Dalì
verschillen bijvoorbeeld aanzienlijk. Ik pak er vaak een aantal boeken bij, zodat je kunt zien dat Rubens beïnvloed was door de klassieken toen hij Elia in de woestijn schilderde, en dat hetzelfde onderwerp door de middeleeuwse Dirk Bouts er heel anders uitziet (hier is het hele drieluik zoals dat in de Sint-Pieterskerk in Leuven te zien is). Voor kinderen zijn middeleeuwse werken ook erg leuk, omdat er vaak verschillende delen van een verhaal in één werk gevat zijn. Bij de Elia van Dirk Bouts bijvoorbeeld, zie je op de voorgrond Elia nog in de woestijn liggen, terwijl hij rechts achter al de berg Horeb beklimt (voor wie het wil nalezen, staat het hier, in 1 Koningen 19; de hemelvaart van Elia kun je lezen in 2 Koningen 2).
Heel uitgebreid en hoogdravend is het nu natuurlijk nog niet. Het gaat mij er vooral om dat de kinderen door goed te kijken de kunst leren waarderen, zich een eigen mening en smaak gaan vormen en dat ze zich bewust worden van de veranderingen in de loop van de tijd.
———————-
*) Hier zie je hem wat groter: klik
Van alle markten thuis 