Boekskes
12 februari 2012
Een klein handje uit de oogst van afgelopen maand. Het zijn allemaal boeken die bedoeld zijn voor jongere kinderen, maar persoonlijk kan ik er ook erg vrolijk van worden.
Neem De Bremer stadsmuzikanten, een rockumentaire van Het Geluidshuis. Je kunt horen dat er tijd en aandacht aan besteed is. Geen luisterboek waar Jan Meng net iets te luid de bladzijde omslaat (hoewel dat ook wel wat heeft), maar een echt hoorspel met goede acteurs en goede teksten. Heel geestig en ook heel Vlaams. Zó Vlaams, dat ik het met een gerust hart tot het vreemdetalenonderwijs durf te rekenen. Het woord microscopisch in ‘een microscopisch kleine stap’ heeft ons een vol kwartier terugspoelen en overspelen gekost voordat ik kon verstaan wat er bedoeld werd met mik-ros-koh-pis.
De dialogen zijn snel en grappig, over de dierennamen is nagedacht. Jos (‘Zjos’) de os is gewoon leuk omdat het rijmt, maar de haan heet Cocky Bilboa, doet aan freefighten en wordt afgebeeld in prijswinnaarsbadjas als Silvester Stallone in zijn gloriedagen. De kat heet Scat, naar het ‘scatten’ in de jazzmuziek: het zingen met nonsenswoorden in de trant van sh-bee-bop-a-doo-a; waarbij ik onwillekeurig altijd moet denken aan Edwin Rutten, maar dat terzijde. Scat de kat zingt overigens reggae.
Dan zijn er nog de dingen die opvallen als je kind de cd zo vaak beluistert dat geen enkele nuance je meer zal ontgaan. De verwijzingen naar Idols, ABBA en Stromae, subtiel en zonder flauw te doen over de hoofden van kinderen die de grapjes nog niet snappen. Er zijn mooie metaforen, de slechterik is ‘slechter dan een oester van de vorige dag’. En Helmut Lotti in eigen persoon brengt het Bremer bratwurstlied ten gehore. Afijn, je moet hem zelf maar beluisteren. Hier een trailer.
Het volgende boek is prachtig in eenvoud. Vrolijk van Mies van Hout. Het bestaat uit louter bijvoeglijk naamwoorden, emoties, elk met een tekening die het gevoel weergeeft.
Zo genuanceerd, zo razend knap gemaakt, daar kan ik alleen maar paf van staan. Dit visje bijvoorbeeld, dat is heel trots op zichzelf. Dat kun je zien.
En deze is…
precies: stinkend jaloers.
Het is een boek om honderd keer te bekijken, om bij te verzinnen (‘Waarom zou dat visje bang zijn? Wat gaat het dappere visje doen?’), om eigen emoties of die van anderen in te herkennen. Ik zie er ook wel een schrijfopdracht voor Philip en Jet in, een opstelletje over een van de vissen bijvoorbeeld. Zelfs voor beginnende lezers is het een leukerd, met al die losse woorden.
Over beginnende lezers gesproken: u wist dat er een nieuwe Vos en Haas is, hè? Een echt zwijn is stoer van Sylvia Vanden Heede en Thé Tjong-Khing. En zoals iedereen weet is elke Vos en Haas verplicht voor inwoners van het Nederlands taalgebied. Mag ik u voorstellen: Ever, in worstelpak met luipaardprint.
Ever heeft een strak pakje aan.
Wat ziet hij er stoer uit!
Hij rent en springt.
Hij puft en hijgt.
‘Wat doe je toch, Ever?’ vraagt Vos.
‘Ik trein’, zegt Ever.
Maar dat vindt Vos onzin.
Want er is geen station in het bos.
Uit: Een echt zwijn is stoer van Sylvia Vanden Heede en Thé Tjong Khing
En terwijl de verjaardagslijstjes van al mijn kinderen -degene die kunnen schrijven dan- uit elektronische wensen bestaan (Philip: ‘geld of een laptop’ / Jet: ‘een Sissi-jurk of een iPad’ / Cato: ‘viejaardagslijst van cato: een eige leptop’) doe ik of mijn neus bloed en gooi deze er tegenaan. Tip van collega H.: Het is een boek van Lane Smith.
Over Aap die in een boek zit te lezen en Ezel die tegenover hem in een stoel zakt, laptop op schoot. Ezel begrijpt niets van dat ding van Aap: hoe scroll je naar beneden? Waar moet je de gebruikersnaam invullen? Kun je ermee twitteren? ‘Nee’, zegt Aap, ‘het is een boek.’ Met de sms-versie van Schateiland in emoticons.
Ten slotte nog een aanbeveling van collega E. met bijna dezelfde titel: Een boek van Hervé Tullet.
Tullet maakte ook Een verschil van dag en nacht, het niet in het Nederlands vertaalde maar niettemin noemenswaardige Scribble Book (hier en hier voorbeeldpagina’s) en het spannende De vijf zintuigen met die originele, letterlijk zinnenprikkelende aanpak.
En hij maakte dus Een boek. Toen Cato de kaft zag, was ze niet direct enthousiast. Dat was na twee bladzijden echter volkomen omgeslagen. Het is bijna een app. Maar het is een boek.
Lekker luisteren
25 juli 2010
Om jullie te verlossen uit de ondraaglijke leegheid van de vakantiedagen en voor collega Josh, die voorlopig aangewezen is op luisteren in plaats van lezen, hieronder een rijtje links naar gratis luisterboeken, hoorspelen en verhalende podcasts.
Ik beperk me tot gratis, Nederlandstalig en downloadbaar; voornamelijk voor volwassenen, maar er zitten ook wat kinderdingen bij.
- Radioboeken, verhalen van 25 à 30 minuten, speciaal gemaakt voor de radio, door (bekende) Nederlandse en Vlaamse schrijvers: Enquist, Thomèse, Bernlef, Van Dis, Hemmerechts en vele anderen. Ook een piepklein hoekje kinderverhalen van onder anderen Joke van Leeuwen en Floortje Zwigtman.
- Hoorspelen verzameld door Jaap van Lelieveld. Ont-zet-tend veel. Klik vooral even door, want er staan sprookjes van Oscar Wilde, het onvolprezen Oinkbeest (bent u al lid van zijn Facebookpagina?), de poep- en kaksprookjes van Reve, Griekse mythologie, Dickens, T.S. Eliot, Agatha Christie en veel, veel meer.
- Zes Kronkels van Carmiggelt.
- Audiotours van het Rijksmuseum. Voor in het museum of thuis met Jansons dikke History of Art op schoot.
- LibriVox, vrijwilligers hebben boeken ingesproken waar geen auteursrecht meer op rust: Louisa May Alcott, Jules Verne, C.J. Kieviets Fulco de minstreel en Dik Trom, Potgieters Jan, Jannetje en hun jongste kind Jan Salie. Dat werk.
- Books Should Be Free, nogal een snerttitel (is er ook een zustersite met Food Should Be Free of Housing Should Be Free?), wel overzichtelijk. Veel overlap met LibriVox.
- Heer Ollie B. Bommel en Tom Poes (volume laag, er begint direct een ensemble koperblazers als je op de site arriveert). Hier de rechtstreekse link naar downloadversies van alle afleveringen.
- De downloadbijbel. Van Genesis 1:1 door Koningin Beatrix tot Openbaringen 22:21 door Sijbolt Noorda, voorzitter VSNU. Want het geloof is uit het gehoor.
- Alle afleveringen van Citroentje met suiker, voor wie Frits Lambrechts de laatste tijd wat te weinig gehoord heeft.
- Boekhandel Luisterrijk heeft hier een sectie gratis hoorcolleges van onder anderen Maarten van Rossem en Herman Philipse.
Een aanwijzing voor wie niet eerder mp3’s gedownload heeft: ga op het bestand staan, klik met je rechtermuisknop en kies voor ‘Doel opslaan als…’ of ‘Save target as…’.
Heb je meer goeie tips?
Via Wie, wat & contact bovenaan de pagina kun je me mailen. Dan zet ik ze bij het lijstje, met bronvermelding uiteraard – ere wie ere toekomt. Het gaat dus om Nederlandstalig, gratis en je moet ze kunnen downloaden. Engelstalig, betaald, via stream of uit de bibliotheek is ook mooi, maar dat wordt voor deze post te onoverzichtelijk.
Tasten naar Nijntje
15 december 2007
Philip en Jet kenden het brailleschrift vooral uit de dierentuin. Daar staat naast de reguliere informatiebordjes ook een aantal bordjes met een vertaling in braille. Ze vonden het fascinerend, vooral het bordje bij de kangoeroes, want daar staat ook bronzen kangoeroe naast om te aan te raken; een blinde kan immers de dieren aan de andere kant van het hek niet zien.
Het leverde meestal mooie gesprekken op, veel empathie, de kinderen probeerden zich in te leven in de wereld van iemand die niet kan zien. Ze oncijferden een paar letters van het brailleschrift en stonden er even bij stil dat het niet altijd vanzelfsprekend is dat je zomaar kunt rennen, horen of zien.
En nu is er een mooi boek uit van Nijntje dat daar ook rekening mee houdt. De wereld van Nijntje is een groot kartonnen boek, dat je kunt lezen en bevoelen.
De tekst staat zowel in drukletters als in braille en de tekeningen kun je betasten. De contouren zijn verhoogd, waardoor je Nijntje kunt aanraken, en er zijn bijzondere materialen gebruikt, zodat je kunt voelen dat een ijsje plakkerig is en dat Betje Big een muts breit van zachte schapenwol. Voorin staat het braillealfabet (‘Nijntje kan al lezen’); Philip en Jet overhoren elkaar nu woordjes in braille. Bovendien zit er een cd bij met verhaaltjes. Tot Jettes grote vreugde staat op de cd ook het dansliedje dat veel op haar balletles gedraaid werd: ‘Twee pasjes naar voren, en één pasje terug…’ – er is al menige zwier door de huiskamer gedaan.
Het toeval wilde dat ik een paar weken geleden in de bibliotheek een hoorspel tegenkwam over het leven van Louis Braille. Het is uit 1952 en stond op de uitstallingstafel om weer eens opgemerkt te worden. ‘Hee’, zei Jet toen de eerste zinnen van het verhaal door de autoboxen klonken, ‘die meneer heeft dezelfde naam als de bordjes in de dierentuin!’
Hier een stukje uit Lezende vingers van het moment waarop Louis Braille de grote lijnen van het blindenschrift bedenkt, na een gesprek met zijn muzieklerares:
Paulus en Sinterklaas
1 december 2007
Deze vond ik nog tijdens het opsnorren van hoorspelpagina’s. Hoewel ik me plaatsvervangend geneer voor het accent van Zwarte Piet, zie ik het maar als een uitwas van de tijdgeest. En omdat hij verder zulke mooie dingen gemaakt heeft, vergeef ik het Jean Dulieu.
Duurt ongeveer een kwartiertje.
Hoorspel
30 november 2007
Philip was de laatste dagen in de ban van het hoorspel. Niet zomaar een hoorspel, maar een hoorspel van meer dan twaalf uur uit de jaren vijftig: Sprong in het heelal, het Marsmysterie. Twintig radiouitzendingen met jarenvijftigstemmen op tien cd’s.
We hebben altijd veel naar audioboeken geluisterd, thuis en onderweg. Via de voorgelezen Jip en Janneke, sprookjes en klassiekers als Peter en de wolf en Piccolo en Saxo, Bert en Ernie en de opera’s van Frank Groothof zijn we nu dus aangekomen bij het heurspel, zoals coryfeeën het in de jaren vijftig plachten uit te spreken.
Ik zag de doos met cd’s liggen bij de bibliotheek en besloot de gok te wagen. Ik had niet verwacht dat het zo zou aanslaan, maar Philip was er direct door gegrepen. Hij kroop bijna in de boxen van spanning en concentratie, leverde commentaar (‘Hee! Dat had ik niet verwacht…’) en onderbrak het verhaal slechts af en toe voor een plas, een verplicht rekenlesje of het verzamelen van wat legoblokjes of karton, schaar en plakband om geïnspireerd te kunnen bouwen tijdens het luisteren. Hij wilde maandag wel graag mee naar het zwembad (dat op maandagmiddag uitgestorven en dus een privébad is), maar zodra we thuiskwamen, zette hij de cd weer aan.
Sprong in het heelal is gebaseerd op de Britse radioserie Journey into space en was een ongekend succes in zijn tijd, zowel in Groot Brittanië als in Nederland. Dit deel, Het Marsmysterie, werd in Nederland uitgezonden in 1956, maar speelt zich af in het verre 1972.
In het verhaal ondernemen astronauten een expeditie naar Mars vanaf de maan (omdat de zwaartekracht daar minder krachtig is dan op aarde en er dus minder brandstof nodig zou zijn), om te onderzoeken of daar leven is. Nodeloos te zeggen dat er heel wat avonturen en spanning aan te pas komen – twaalf uur maak je niet zomaar vol. Persoonlijk haakte ik na een kwartiertje af, maar voor Philip deed het jarenvijftigtempo niets af aan de meeslependheid: hij durfde bijna niet naar bed na de onheilspellende gebeurtenissen en de ijzingwekkende muziek. Hij ging wel slapen, maar halverwege de avond zagen we ineens een slaperige krullenbos boven een blauwgeruite pyjama over de gang schuifelen: ‘Ik kom er zomaar even uit, hoor. Niet omdat ik bang ben of zo.’
Als teaser een stukje van de eerste cd, halverwege de eerste aflevering: ‘De expeditie naar Mars’ .
Op de pagina van Geronimohoorspelen staat meer over Sprong in het heelal en vele andere hoorspelen. Het project Librivox is ook iets om in de gaten te houden: boeken, vrij van auteursrechten, voorgelezen door vrijwilligers. Hier staan alle Nederlandstalige luisterboeken, maar je kunt er ook boeken downloaden in het Duits, Engels, Fins, Frans, Spaans, Braziliaans en Tsjechisch.
Verder nog twee links die uit het woud der hoorspelpagina’s wat mij betreft het allermeest de moeite waard zijn:
- de verzameling van Jaap van Lelieveld
- de hoorspelen van Heer Bommel die door de NPS online gezet zijn. Via het witte mannetje rechtsboven kun je ze allemaal downloaden. Geluid uitzetten voordat je op de link klikt, want als je op de website binnenkomt, begint er direct een partij koperblazers te toeteren.
Van alle markten thuis 