Wakarimasu
14 augustus 2012
Het begon ermee dat John in de bibliotheek kwam. Daar was hij de laatst vijvenveertig jaar niet geweest, dus het was een uitje op zich. Wat iedereen weet die weleens in een bibliotheek komt, maar wat mijn duifje nog niet wist, is dat een bibliotheek eigenlijk een snoepwinkel is waar je gratis mag proeven. Een slechte bibliotheek zet prominent snaaigoed neer dat makkelijk wegglijdt en door iedereen snel meegegrist wordt, maar een goede bibliotheek heeft snoep uitgestald dat je zelf niet een, twee, drie zou pakken. Lekkerigheidjes die nieuwsgierig maken. Ze bevatten net wat andere ingrediënten, kunnen je plotseling verrassen of herinneringen losmaken.
Zo ging John alleen om wat boeken terug te brengen en kwam hij thuis met een stapeltje verrassingen, waaronder deze.
Hij koesterde warme herinneringen aan de tv-serie. Ik was te jong toen Shogun werd uitgezonden en het leek me nu allemaal wel erg gedateerd. Maar: immer bereits iets nieuws te proberen.
Het gegeven is sowieso leuk: het eerste Nederlandse galjoen dat Japan bereikte. In 1598 vertrok een Nederlandse vloot van vijf schepen (Hoop, Geloof, Liefde, Trouw en Blijde Boodschap) naar de Straat van Magellaan. Eigenlijk heette een van de boten Erasmus, maar omdat het beter bij de rest paste, werd hij wedergedoopt tot Liefde. Het was het enige schip dat de reis volbracht; in 1600 bereikte het Japan.
De Liefde had een Engelse stuurman, William Adams (de VOC had vaker Engelse bemanningsleden in dienst), die zich na de eerste cultuurschok zo thuisvoelde in Japan, dat hij er nooit meer wegging. Hij werd een volwaardig lid van de samenleving en vertrouweling van de opperbevelhebber, de shogun. Dankzij Adams’ bemiddeling konden de Nederlanders vanaf 1609 handel drijven met Japan.
Niet alles in de serie en het boek klopt met de geschiedenis, maar wel veel. In Shogun heet de Liefde nog Erasmus en is de naam van Adams veranderd in Blackthorn. Meer hoef je eigenlijk niet te weten. De gedateerdheid valt verrassend mee; alleen de schipbreuk in het zwembad op de filmset geeft weg dat de serie 32 jaar oud is. Wat ik zelf gaaf vind, is dat alle Japanse acteurs onvertaald zijn gebleven. Je begrijpt dus net zoveel als de westerse stuurman.
Zo sloop Japan langzaam ons huis binnen. Jet verscheen eens in kimono aan de ontbijttafel.
De wakarimasu’s en anjin-sans vielen steeds vaker. Anjin is Japans voor ‘stuurman’ en wakarimasu betekent ‘ik begrijp het’ – twee uitdrukkingen waar rijkelijk mee gestrooid wordt in de film.
Er moest met stokjes gegeten worden natuurlijk; en Cato en Jet vonden een Japanse theeceremonie noodzakelijk om zich echt goed te kunnen inleven. Dus togen we naar een uitgelezen plek voor drinkkommetjes: de kringloopwinkel. Alle soorten en maten, bijna Japanser dan in Japan zelf, met de mooiste tekeningen en gouden randjes, zo uit oma’s vitrinekast. Als je daar groene thee uit drinkt, smaakt het veel lekkerder. Let vooral op de blauwe nagellak. Heel Aziatisch. Die keizerinnen hadden allemaal bijzondere nagels.
Victoria bekwaamde zich ondertussen in het laat-middeleeuwse balletje-balletjespel zoals dat gedurende de Edoperiode gespeeld werd in de voorhoven van de tempels in het amitabha-boeddhistische Kamakura. Daar gaan we veel geld mee verdienen.
Er staat alleen nog een bezoek aan het Sieboldhuis op de agenda. Shogun hebben we aangeschaft, de serie is zo mooi en fascinerend dat we hem zeker nog eens zullen kijken.
Ik zeg: domo arigato en sayonara. Maar niet voordat ik afsluit met een van de haiku’s die Jet gemaakt heeft tijdens het project.
Bloemen zijn speciaal
in een vaas of een plantsoen
zolang ze het doen.
—
- De dvd-box Shogun is te koop met EAN-code 8714865559437.
- Het Sieboldhuis doet ook mee aan de museumjeugduniversiteit die in september weer door het hele land van start gaat.
- Meer ideeën voor een Japanprojectje in de post ‘Verrassingsmap’ (origami, Japanse beeldende kunst).
- Het boek Learning from Shogun, Japanese History and Western Fantasy geeft een opsomming van feiten en fictie in Shogun. Hier als gratis pdf.
- Voor de winderige novemberavond als het bamzaaien is gaan vervelen: twaalf triviantvragen over Shogun.
- Boeken die we erbij gelezen hebben:
- Claus Stamm, Drie sterke vrouwen, een verhaal uit Japan. Mooi volksverhaal waar Cato geen genoeg van kon krijgen.
- Peter Dennis, Aardbeving, vanaf ca. 3000 voor Chr. tot heden uit de serie: Reis door de tijd. Goede serie, goed boek.
- Annelore Parot, Kimono en Yumi. Snoezige prentenboekjes over een kokeshi, een traditioneel Japans popje.
- Mary Pope Osborn, Night of the ninjas. Philip en Jet hebben hem bij wijze van uitdaging in het Engels gelezen, maar er is ook een Nederlandse vertaling: In het land van de zwarte krijgers. De hele serie The Magic Tree House van Pope Osborne is trouwens mooi om Engels mee te leren lezen.
- Arend van Dam, Mart en de Liefde. Verrassend goed verhaal waarin vroeger en nu samenkomen. Het andere boekje van Arend van Dam, De hofreis, en meer in het genre: Achter de rode zon (Mariska Hammerstein), Thijs en de geheime VOC-kaart (Lizette de Koning) waren drie keer niks: slecht verhaal, slecht geschreven of AVI-nulniveau.
Van alle markten thuis 