Heen en weer
8 mei 2009
Cato luistert de laatste dagen veel naar de zestigerjarenmusical van Jip en Janneke en dus luisteren wij mee. De afspeelfrequentie heeft tot gevolg dat we de cd kunnen dromen en tijdens onze dagelijkse bezigheden uittunen om krankzinnigheid te voorkomen.
Maar soms valt er ineens iets op. Een van de liedjes gaat over het gebruik van de telefoon, een fenomeen dat in de jaren zestig zo excentriek was dat Annie M.G. er een tekst over maakte:
‘Telefoneren, telefoneren, het is zo makkelijk, d’r is niks an.
Eerst je vinger op de vijf, in dat gaatje van de schijf.
En nou draaien,
(‘Ja, maar hoe?’)
deze kant op, naar je toe.’
‘Hmm’, zei Philip hardop tegen niemand in het bijzonder, ‘wat zouden ze bedoelen met “je vinger in dat gaatje van de schijf”…’
Terwijl hij zich aan het bezinnen was op een metaforische betekenis, zei Jet: ‘Ik weet het! Oma heeft zo’n telefoon boven staan. Met een kruldraad eraan.’ Philip kon er zich geen voorstelling van maken, ook niet nadat ik een telefoon met draaischijf voor hem getekend had, waarbij ik me steeds verder voelde wegzinken in een peilloze ouderdom.
Dus togen we vandaag naar het Museum voor Communicatie. En raad eens wat?
Maar dat het medium waarmee je ontelbare uren lief en leed hebt gedeeld, het enige apparaat dat je scheidde van je vakantieliefde, het Facebook van de jaren tachtig, waarmee je iedere who-what-where-scheet aan je zielsverwanten liet weten, dat dát medium tentoongesteld wordt als rariteit, dat voelt alsof je zelf ook op slag in een museumstuk verandert.
‘Deze telefoon is uit het guldentijdperk’, zeiden Philip en Jet tegen elkaar. Misschien dat ik binnenkort rondleidingen in klederdracht kan geven.
De rest van het museum was leuker dan ik me ervan herinnerde. Het was bijna twee jaar geleden dat we hier waren, voorgaande keren hadden we vooral de tijdelijke tentoonstelling bezocht. Deze keer zijn we ook een poos in de vaste collectie blijven hangen. Genoeg te zien met de sorteermachine voor brieven, de radio en de telex waarmee je echte berichten naar elkaar kunt versturen.
Ik had veel gehoord over ‘Het Rijk van Heen en Weer’, de nieuwe tentoonstelling waar Wim Hofman speciaal een boek voor geschreven heeft. Boek hebben we nog niet gelezen, maar de expositie was mooi vormgegeven. De opzet bestaat uit zes fantasielanden die ieder verschillende manieren van communiceren laten zien. Je krijgt een houten ‘brief’ mee die alle onderdelen kan ontsluiten: gebarentaal in Anderland, voorbije communicatiemiddelen in Toenland, virtuele contacten in Digiland, enzovoorts.
Ik moet altijd even wennen aan de totale digitalisering van dergelijke tentoonstellingen, maar dat zal te maken hebben met mijn afstamming uit het guldentijdperk. Nergens bordjes, nergens een opstelling die voor zichzelf spreekt; uitsluitend beeldschermpjes en luidsprekers die je spontaan aanspreken als je op het zendertje stapt.
Het voordeel is wel dat alles gemaakt is op tastende kinderhanden, zodat een blind paard (of een Cato) er geen schade kan doen. Genoeg klautergelegenheid en interactieve knopjes in overvloed. Tot Cato’s vreugde werd er ook nog een stukje uit Knofje vertoond (‘Nofje!’) op een ouderwetse tv met een kussentje ervoor.
Philip en Jet waren het meest te spreken over het gedeelte waar je een filmfragment kon nasynchroniseren. Aan de hand van een klein stukje uit een soapserie kon je een eigen, alternatieve tekst inspreken, zodat een ontroerende scène steeds baldadiger werd.
Terwijl ik met Cato de jassen al uit het kluisje ging halen, zaten zij tot sluitingstijd stemmetjes in te spreken. Thuisgekomen bleek dat we de scènes vergeten waren op te slaan, zodat we ze niet konden naluisteren. Ik denk dat we nog wel een keertje gaan om het goed te maken.
Van alle markten thuis 